Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2017

Πως φτιάχνουμε δικά μας κόμικς για ανάγνωση






Τα σκίτσα και τα κόμικς μπορούν να κάνουν την ανάγνωση διασκεδαστική και ευχάριστη για κάθε παιδί. Πλέον, μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας τα δικά μας κόμικς με μια απλή εφαρμογή. Το Toondoo είναι μια εφαρμογή εύκολη στη χρήση και δεν απαιτεί εγκατάσταση κάποιου προγράμματος στον υπολογιστή. Μπαίνοντας στον ιστότοπο www.toondoo.com μπορείτε να δημιουργήσετε τη δική σας ιστορία και να κάνετε εξάσκηση σε ανάγνωση και παραγωγή γραπτού λόγου. Η μελέτη στο σπίτι θα πρέπει να είναι μια ευχάριστη διαδικασία και η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη και φτιάξτε διασκεδαστικές ασκήσεις για το παιδί!


Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός(MA)

Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2017

Η σημασία των χρωμάτων στις ζωγραφιές των παιδιών




Η παιδική ζωγραφιά είναι ο καθρέφτης της ψυχής ενός παιδιού και η αντανάκλαση της προσωπικότητάς του. Τα παιδιά μέσα από τις ζωγραφιές τους εκφράζουν βιώματα, συναισθήματα και ιδέες. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενισχύουν και να παρατηρούν αυτόν τον τρόπο έκφρασης. Τα χρώματα που χρησιμοποιεί το κάθε παιδί, μπορούν να μας δείξουν πολλά για τη συναισθηματική κατάσταση του.

  •          Μπλε: το μπλε δείχνει ηρεμία και γαλήνη.
Αν επικρατεί, υπάρχει έντονος αυτοέλεγχος, αλλά αν βρίσκεται σε υπερβολική ποσότητα κυρίως στο φόντο ή στο έδαφος, εκφράζει φόβο ενούρησης.
  •          Πράσινο: είναι το χρώμα της ελπίδας, της ησυχίας, της ικανοποίησης και της ευχαρίστησης.
Αν επικρατεί δείχνει οκνηρία, ενώ αν συνδυάζεται με άλλα σημάδια επιθετικότητας μπορεί να σημαίνει ανυπακοή.
  •          Κόκκινο: φανερώνει θάρρος, ζωντάνια, δραστηριότητα, φιλοδοξία, πάθος, ζωτικότητα, διέγερση.
Αν επικρατεί, σημαίνει πληθωρικότητα, επιθετικότητα και πιθανότατα εκρήξεις θυμού.
  •          Κίτρινο: είναι το χρώμα της ενέργειας και του δυναμισμού. Δείχνει διάθεση του παιδιού να ανοιχτεί.
Αν υπάρχει σε έντονο βαθμό, μπορεί να φανερώνει εντάσεις στην οικογένεια ή δύσκολη σχέση με τον πατέρα.
  •          Μωβ: δείχνει σεμνότητα, ανησυχία, ζήλια, θλίψη, κυριαρχία στα πάθη, ιδεαλισμό.
Αν επικρατεί, είναι πιθανό να υπάρχει έντονη παρότρυνση του παιδιού να μεγαλώσει ή να αναλάβει ευθύνες, γεγονός που δημιουργεί έντονο άγχος στη σκέψη πιθανής αποτυχίας.
  •          Καφέ: σοβαρότητα, λύπη, έλλειψη ανεκτικότητας σε διαφωνίες και εντάσεις
Αν επικρατεί, ίσως το παιδί έχει αναλάβει υπερβολικές ευθύνες για την ηλικία του, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο αυθορμητισμός του και να υπάρξει πιθανή εκδήλωση επιθετικότητας.
  •          Μαύρο: πλούσιος εσωτερικός κόσμος, φόβοι, άγχος, επιφυλακτικότητα, σεμνότητα, μελαγχολία, πόνος.
Αν επικρατεί, χρειάζεται να τεθεί υπό έλεγχο η υπερευαισθησία του παιδιού. Το χρώμα αυτό συμβολίζει την επιθυμία περιθωριοποίησης.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Geldard, K. (2011), «Η συμβουλευτική ψυχολογία στα παιδιά», Εκδόσεις Πεδίο: Αθήνα
Κυριακίδης, Π. (2008), «Το παιδικό ιχνογράφημα», Εκδόσεις Επτάλοφος: Αθήνα



Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός

Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2017

Οργάνωση μελέτης στο σπίτι



Παρατηρείται συχνά, ότι η  μελέτη στο σπίτι προβληματίζει παιδιά και γονείς, ενώ πολλές φορές δημιουργούνται και εντάσεις. Η σωστή οργάνωση του χώρου και του χρόνου, είναι πολύ βοηθητική για όλους τους μαθητές και κυρίως για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Στη συνέχεια, προτείνονται κάποια tips για την οργάνωση της μελέτης στο σπίτι.

  •          Το παιδί με τη βοήθεια του γονέα, οργανώνει τον προσωπικό του χώρο. Το γραφείο πρέπει να αδειάσει από οτιδήποτε δεν χρειάζεται στη μελέτη.
  •          Το παιδί έχει μπροστά του το σχολικό πρόγραμμα.
  •          Βάζουμε αριστερά όλα τα βιβλία και τετράδια ταξινομημένα ανά μάθημα.
  •          Ανοίγει το πρόχειρο τετράδιο όπου σημειώνει τις εργασίες για το σπίτι.
  •          Όποιο βιβλίο δε χρειάζεται το κρατάει στην τσάντα.
  •          Οργανώνουμε τα 5λεπτα διαλείμματα ανάμεσα σε κάθε μάθημα (πάντα σε συμφωνία με το παιδί).
  •          Όταν τελειώνει κάθε μάθημα τα βιβλία μπαίνουν στην τσάντα.
 

Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός

Μathtech:Κατασκευάζω και Ανακαλύπτω στο Μουσείο Ηρακλείδων


Το εκπαιδευτικό εργαστήριο «Κατασκευάζω και Ανακαλύπτω» αποτελεί μια καινοτόμο δράση, που επικεντρώνεται στην έννοια της έρευνας. Στόχος του είναι να αντιληφθούν τα παιδιά πώς λειτουργεί ο πραγματικός κόσμος και απευθύνεται σε όλες τις σχολικές βαθμίδες, από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Λύκειο, καθώς έχει δομηθεί σύμφωνα με τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης των εννοιών.

Τα παιδιά δημιουργούν μηχανικά συστήματα, αρχιτεκτονικές κατασκευές και ηλεκτρικά κυκλώματα, χρησιμοποιώντας ένα ειδικά σχεδιασμένο απλό σύστημα δόμησης, κι εξερευνούν τον τρόπο λειτουργίας τους. Με αφετηρία τη διαισθητική αντίληψη των φυσικών φαινομένων, ανακαλύπτουν τους νόμους που διέπουν τη μηχανική, την ακουστική και τον ηλεκτρισμό. Παράλληλα, χρησιμοποιούν τα μαθηματικά ως εργαλείο για τη διατύπωση αυτών των νόμων  –κατανοώντας έτσι την αναγκαιότητα των μαθηματικών εννοιών– αλλά και για να αντιληφθούν πώς συγκροτείται ο θεωρητικός κόσμος της φυσικής.  Η κίνηση, η δύναμη, η ισορροπία, ο ήχος, τα κύματα, τα ηλεκτρικά κυκλώματα, οι μοχλοί, καθώς και η ενέργεια και οι διαφορετικές μορφές της, είναι μερικά από τα κύρια θέματα του εργαστηρίου.

Κάθε περίοδος αποτελεί ένα ταξίδι στην επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική, τα μαθηματικά και την τέχνη. Μέσα από τα διαδοχικά βήματα που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της κατασκευής τους, οι συμμετέχοντες εργάζονται ατομικά αλλά κι ομαδικά, και βιώνουν τόσο τη χαρά της δημιουργίας όσο και την αναγκαιότητα κάθε επόμενου βήματος, το οποίο πρέπει και να το στηρίξουν λογικά. Τέλος, προσθέτουν το προσωπικό τους στοιχείο και διακοσμούν τις μηχανικές κατασκευές τους σύμφωνα με τη δική τους αισθητική αντίληψη.

Για περισσότερες πληροφορίες: http://herakleidon-art.gr/%CE%A0%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%AC/%CE%95%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%B1/-MathTech-2016-17


Τι είναι η ΔΕΠΥ;




Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια από τις πιο κοινές διαταραχές της παιδικής ηλικίας και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και την ενήλικη ζωή. Τα βασικά συμπτώματα είναι η δυσκολία στη συγκέντρωση και στην προσοχή, η υπερκινητικότητα και η δυσκολία στον έλεγχο της συμπεριφοράς. Τα συμπτώματα της διάσπασης της προσοχής αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου. Τα συμπτώματα της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν κατά την περίοδο της εφηβείας.

Οι σύγχρονες θεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να περιορίσουν σημαντικά πολλά συμπτώματα, ωστόσο δεν υπάρχει ίαση. Με τα νέα διαγνωστικά εργαλεία μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερη πρόληψη, ενώ η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει σημαντικά το παιδί να πετύχει στο σχολείο και να ελέγχει τη συμπεριφορά του.

Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός

Κρίσιμες περίοδοι ανάπτυξης





Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι της ζωής ενός οργανισμού στη διάρκεια των οποίων ορισμένα συγκεκριμένα περιβαλλοντικά ή βιολογικά γεγονότα πρέπει να συμβούν για να μπορέσει η ανάπτυξη να προχωρήσει φυσιολογικά. Οι ισχυρότερες ενδείξεις ότι υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι στην ψυχολογική ανάπτυξη του ανθρώπου, προέρχονται από μελέτες της ανάπτυξης της γλώσσας (Emmorey, 1995).
Παιδιά που, για οποιοδήποτε λόγο δεν είχαν εκτεθεί αρκετά στη γλώσσα πριν από την ηλικία των 6 ή 7 ετών, ώστε να αποκτήσουν την ικανότητα της ομιλίας, μπορεί να μην την αποκτήσουν ποτέ. Μεγαλώνοντας ο εγκέφαλος  χάνει την ικανότητα προσαρμογής και αναδιοργάνωσης σε μεγάλο βαθμό καθιστώντας έτσι δύσκολη τη γλωσσική μάθηση. Υπάρχουν περιστατικά παιδιών που έζησαν σε απομονωμένο περιβάλλον κατά την κρίσιμη αυτή ηλικία και ο λόγος τους δεν αναπτύχθηκε, ένα παράδειγμα είναι το Άγριο Αγόρι του Averyon.
Κλείνοντας, αξίζει να επισημανθεί ότι η αξία της πρώιμης παρέμβασης είναι μεγάλη, καθώς στις μικρότερες ηλικίες τα παιδιά δέχονται ευκολότερα τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος τους, καθώς ο εγκέφαλος τους είναι πιο εύπλαστος.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Cole, M. & Cole, S.R. (2002) Η ανάπτυξη των παιδιών. Αθήνα: τυπωθήτω Γιώργος Δαρδάνος



Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός

Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2017

Συμπτώματα δυσλεξίας κατά τη σχολική ζωή



  •          Δυσκολία στην ανάγνωση απλών λέξεων.
  •          Δυσκολίες στη φωνολογική ενημερότητα.
  •          Δε συνδέει γράμματα με ήχους.
  •          Κάνει επαναλαμβανόμενα λάθη στην ανάγνωση και την ορθογραφία λέξεων. Αλλάζει τη θέση των γραμμάτων ή παραλείπει κάποιο γράμμα.
  •          Ο ρυθμός ανάγνωσης του είναι αργός για το ηλικιακό του επίπεδο.
  •          Μπερδεύει τη σειρά των γραμμάτων.
  •          Δεν είναι σε θέση να αποδώσει ένα κείμενο μικρής έκτασης με δικά του λόγια.
  •          Τα γράμματα του είναι δυσανάγνωστα.
  •          Δυσκολία παρουσιάζεται και στα μαθηματικά, ιδιαίτερα στην επίλυση προβλημάτων.



Σε περίπτωση που παρατηρήσετε κάποιες από αυτές τις δυσκολίες στην ανάγνωση και την γραφή του παιδιού, θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτείτε έναν ειδικό που θα εκτιμήσει εάν υπάρχει κάποια δυσκολία που χρήζει άμεσης παρέμβασης.



Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός 

Ενδείξεις δυσλεξίας στην προσχολική ηλικία


  • Η καθυστέρηση του λόγου, η δυσκολία στην προφορά λέξεων καθώς και το φτωχό λεξιλόγιο είναι ενδείξεις δυσλεξίας κατά την προσχολική ηλικία.
  • Δυσκολεύεται να θυμηθεί τραγούδια, ποιήματα και στίχους ομοιοκατάληκτους.
  • Παρουσιάζει δυσκολία στην εκμάθηση γραμμάτων και αριθμών.
  • Σημαντική δυσκολία παρατηρείται στην ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας. Βλέπουμε δυσκολία στη λαβή του μολυβιού, στο άνοιγμα κουμπιών και σε άλλες καθημερινές κινήσεις.
  • Δεν μπορεί να θυμηθεί τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα και τα σχήματα.
  • Παρουσιάζεται δυσκολία στις έννοιες χώρου (μπροστά- πίσω, πάνω- κάτω).     

Σε περίπτωση που παρατηρήσετε δυσκολίες του παιδιού που σας  δημιουργούν προβληματισμό, θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτείτε έναν ειδικό που θα εκτιμήσει εάν υπάρχει κάποια δυσκολία που χρήζει άμεσης παρέμβασης. Η πρώιμη παρέμβαση θεωρείται πάντα η αποτελεσματικότερη.

Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός

Τι είναι η δυσλεξία;




Το πρόβλημα του ορισμού της δυσλεξίας είναι στενά συνυφασμένο με τις ποικίλες εκφάνσεις της. Συχνά λέγεται ότι η δυσλεξία έχει πολλά «πρόσωπα». Με άλλα λόγια, οι δυσκολίες που σηματοδοτούν τη δυσλεξία διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ο βαθμός των δυσκολιών αυτών ποικίλει. Άλλα άτομα εκδηλώνουν τις δυσκολίες αυτές έντονα, άλλα σε μέτριο και άλλα σε πολύ μικρό βαθμό (Αναστασίου, 1998).
 Σε ότι αφορά το εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου δυσλεξία πρέπει να τονιστεί ότι έχουν διατυπωθεί αρκετοί ορισμοί. Ένας τυπικός ορισμός που δίνεται από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Νευρολογίας είναι ο εξής: «Δυσλεξία είναι μια διαταραχή που εκδηλώνεται με δυσκολία στην ανάγνωση και αργότερα μια αστάθεια στην ορθογραφημένη γραφή, ανεξάρτητα απ’ την σχολική εκπαίδευση, την επαρκή νοημοσύνη και την προσφερόμενη κοινωνικο - πολιτισμική ευκαιρία».
Το έλλειμμα ωρίμανσης που συχνά παρατηρείται, ελαχιστοποιείται όταν το παιδί μεγαλώνει και κυρίως όταν του προσφέρεται η κατάλληλη παρέμβαση σε πρώιμο στάδιο (Critchley & Critchley,1978).


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
·         Αναστασίου, Δ. (1998) Δυσλεξία: Θεωρία και έρευνα, όψεις πρακτικής.
Τομ. Ι Θεωρητικά, διαγνωστικά και ερευνητικά ζητήματα. Αθήνα:
Aτραπος
•           Critchley, M. & Critchley, E. (1978).Dyslexia Defined.London: Heinemann Medical Books


Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός

Φωνολογική ενημερότητα και ανάγνωση



Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του μαθητή να αναλύει λέξεις σε φωνήματα (ήχους) και να κάνει κατάτμηση - σύνθεση φωνημάτων. Τα παιδιά αναπτύσσουν την πρώτη δεξιότητα σε ηλικία 3 ετών με την προφορά ομοιοκατάληκτων λέξεων σε τραγούδια και ποιήματα. Πληθώρα ερευνών έδειξε ότι παιδιά που δεν έχουν κατακτήσει τη φωνολογική επίγνωση στο επίπεδο των φωνημάτων, είναι αναμενόμενο να εκδηλώσουν δυσκολίες στην εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής (Πόρποδας,2002). Σύμφωνα με τον Goswami, όταν ένα παιδί είναι σε θέση να διακρίνει τα φωνήματα μιας λέξης, είναι πιο εύκολο να τη διαβάσει και να τη γράψει (2005).
Τρόποι εξάσκησης της φωνολογικής ενημερότητας
-          Ομοιοκατάληκτες λέξεις :
1)Φτιάχνουμε ομοιοκατάληκτα στιχάκια.
2)Ζητάμε απ’ το παιδί να βρει τις ομοιοκατάληκτες λέξεις από μια ιστορία/τραγούδι.
 π.χ. Μια αλεπού πονηρή
        Κάθεται και παρατηρεί
        Ένα κοτόπουλο να βρει!

-          Διακρίνω τις λέξεις μέσα στην πρόταση:
Γράφουμε μια πρόταση σε χαρτόνι και ζητάμε απ’ το παιδί να χωρίσει τις λέξεις και να τις κόψει με ψαλίδι.
Λέμε την πρόταση και χτυπάμε ένα παλαμάκι για κάθε λέξη.

-          Διάκριση θέσης συλλαβής:
Βάζουμε σε κουτάκια τις συλλαβές  και το παιδί βρίσκει και χρωματίζει τη συλλαβή που του ζητάμε.

-          Αφαίρεση συλλαβής:
Φτιάχνουμε ένα τρένο με βαγόνια (όσα είναι και οι συλλαβές), κάθε φορά αφαιρούμε ένα βαγόνι και ζητάμε απ’ το παιδί να πει τη λέξη χωρίς το βαγόνι που λείπει. Την άσκηση την κάνουμε αρχικά προφορικά και στη συνέχεια γραπτά.

-          Αναγνώριση κοινών φωνημάτων:
Ζητάμε απ’ το παιδί να βρει τον ίδιο ήχο σε διαφορετικές λέξεις
π.χ. παγωτό-πόλη-πέτρα (/p/)

-          Φωνημική σύνθεση:
Ζητάμε να βρει τη λέξη από φωνήματα
/m/, /e/, /l/, /i/  μέλι
-          Αντικατάσταση φωνημάτων:
Ζητάμε απ’ το παιδί να αντικαταστήσει κάποιο φώνημα της λέξης
π.χ. Στη λέξη πόδι βγάλε το /p/  και βάλε το /r/ , η λέξη που προκύπτει είναι ρόδι.

-          Απαλοιφή φωνήματος:
Ζητάμε απ’ το παιδί να βγάλει κάποιο φώνημα της λέξης
π.χ. Από τη λέξη τώρα βγάλε το /t/, η λέξη που προκύπτει είναι ώρα.


Σε περίπτωση που παρατηρήσετε δυσκολίες στην φωνολογική επίγνωση του παιδιού θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτείτε έναν ειδικό που θα εκτιμήσει εάν υπάρχει κάποια δυσκολία που χρήζει άμεσης παρέμβασης.





Βιβλιογραφία:

·         Πόρποδας Κ.Δ. (2002) « Η ανάγνωση ». Πάτρα.

·         Goswami U & Ziegler J.C. (2005), Acquisition Development Dyslexia and Skilled Reading Languages: A Psycholinguistic Grain Size Theory. American Psychological Across.


Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός

Τι είναι ο αυτισμός;



Οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, ΔΑΦ είναι νευρoαναπτυξιακές διαταραχές που εμφανίζονται στα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Χαρακτηρίζονται από αποκλίσεις και καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των κοινωνικών, επικοινωνιακών και γνωστικών δεξιοτήτων, καθώς και από επαναλαμβανόμενες, περιορισμένες και στερεότυπες συμπεριφορές και ενδιαφέροντα (Bauman, Filipek & Kemper, 1997) .
Άνθρωποι που συμβιώνουν με αυτιστικά άτομα παρατηρούν ότι το αυτιστικό σύνδρομο επηρεάζει το πώς το άτομο σχετίζεται με το περιβάλλον του, καθώς δυσκολεύει την κατανόηση για το πώς λειτουργεί ο κόσμος γύρω τους και ποιοι συμβιβασμοί πρέπει να γίνουν (Lewis, 1998).
Έρευνες σε διάφορες χώρες υπέδειξαν επιπολασμό διαταραχών αυτιστικού φάσματος στο γενικό πληθυσμό των παιδιών, όμως οι αιτίες και οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση των αυτιστικών περιπτώσεων είναι ελάχιστα κατανοητοί. Το σύνδρομο αυτό φαίνεται να παίρνει επιδημιολογικές διαστάσεις για αυτό αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας ζήτημα (Durkin, 2010).

Οι ενδείξεις ξεκινούν πριν το παιδί γίνει τριών ετών . Συνήθως οι γονείς είναι αυτοί που παρατηρούν πρώτοι ασυνήθιστη συμπεριφορά στο παιδί τους ή την αδυναμία του παιδιού τους να κατακτήσει τα τυπικά αναπτυξιακά ορόσημα (Καλύβα,2005).
Ορισμένοι γονείς περιγράφουν ένα παιδί που διέφερε από την στιγμή της γέννησής του, ενώ άλλοι περιγράφουν ένα παιδί που εξελισσόταν κανονικά και μετά έχασε αυτές τις δεξιότητες. Τα άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές διαφέρουν μεταξύ τους και ως προς τα συμπτώματα και ως προς τη σοβαρότητα αυτών (Συνοδινού, 2007).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Βauman, M., Filipek, P. & Kemper, T. (1997) Early infantile autism. Intervational review of neurobiology
Durkin M.S, Maeneer M.J, Levy S.E., Nicholas J.S, Kirby R.S., Pinto – Martin J.A., Schieve L.A. (2010) “Socioeconomic Inequality in the Prevalence of Autism Spectrum Disorder Evidence From a U.S. Cross – Sectional Study”  http://www.plosone.org/article/info (5/12/2013).
Lewis L., (1998),  Special diets for special kids I & II, Arlinghton: Future Horizons.
Καλύβα, Ε. (2005) Αυτισμός. Εκπαιδευτικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Εκδόσεις Παπαζήσης: Αθήνα
Συνοδινού Κ., (2007), «Ο παιδικός αυτισμός», Εκδόσεις Καστανιώτη: Αθήνα

Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός