Οι αδελφικές σχέσεις είναι αναμφισβήτητα οι πιο σημαντικές στην ζωή κάθε ανθρώπου! Ο χαρακτήρας μας έχει διαμορφωθεί μέσα από τις αλληλεπιδράσεις με τα αδέρφια μας, καθώς μας βοηθούν να δημιουργήσουμε τη βάση των διαπροσωπικών μας δεξιοτήτων. Ωστόσο, το ξεκίνημα αυτής της σχέσης γίνεται συνήθως με εντάσεις και έντονη ζήλια.
Η ζήλια δημιουργείται κατά τον ερχομό του νέου μέλους στην οικογένεια και πηγάζει από την ανάγκη του πρωτότοκου παιδιού για αποκλειστικότητα, ώστε να νιώθει ασφάλεια. Η ένταση της ζήλιας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως είναι η σειρά γέννησης, η ηλικία και το φύλο. Συνήθως, είναι πιο έντονη ανάμεσα σε παιδιά με μικρή διαφορά ηλικίας (2-3 έτη), ενώ από τα 6 έτη παρατηρείται ότι υποχωρεί.
Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάθε παιδί εκφράζει διαφορετικά αυτό το συναίσθημα. Η ματαίωση, η απομόνωση, η προσκόλληση στη μητέρα, η άρνηση να επιστρέψει στο σχολείο, η επιθετικότητα, παλινδρομικές συμπεριφορές καθώς και η άρνηση για οποιαδήποτε βιολογική ανάγκη, είναι μόνο κάποιες από τις μορφές έκφρασης της ζήλιας. Οι γονείς οφείλουν να παρατηρούν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών, να διαβεβαιώνουν το παιδί ότι είναι ασφαλές και να το αντιμετωπίζουν ως ξεχωριστή προσωπικότητα. Η προετοιμασία του παιδιού για τον ερχομό του νέου μέλους αποτελεί την πιο σημαντική κίνηση για τη δημιουργία θετικού κλίματος.
Προετοιμασία του παιδιού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης :
- Λέμε την αλήθεια για την εγκυμοσύνη, χωρίς να προσπαθήσουμε να ωραιοποιήσουμε την πραγματικότητα.
- Συζητάμε μαζί του για τις ανάγκες του βρέφους .
- Του δείχνουμε υπέρηχο από το αδερφάκι του.
- Του μιλάμε για την περίοδο που βρισκόταν εκείνο στην κοιλιά.
- Διαβάζουμε παραμύθια σχετικά με τον ερχομό του μωρού, ενώ με μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε να διαβάσουμε βιβλία που περιγράφουν την ανάπτυξη του εμβρύου.
- Ενημερώνουμε το παιδί σχετικά με την χρονική περίοδο που θα λείψει η μητέρα για τον τοκετό, καθώς και για το άτομο που θα μείνει μαζί του. Φροντίζουμε να είναι με ένα οικείο πρόσωπο, ώστε να μη χρειαστεί να αλλάξει η ρουτίνα του.
- Εφόσον το παιδί το επιθυμεί μπορεί να εμπλακεί στη διαμόρφωση του δωματίου του βρέφους και στην πορεία και στην φροντίδα του.
Όταν ένα παιδί εκφράσει έντονα συναισθήματα δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αναζητά την γονεϊκή αγάπη και προσδοκά συμπόνια, κατανόηση, προσοχή και χώρο να εκφραστεί. Αν δεν του επιτρέψουμε να εκφραστεί, τα συναισθήματα του μπορεί να μετατραπούν σε σωματικά συμπτώματα. Ο γονεϊκός ρόλος σε αυτό το σημείο είναι να του δείξουμε πώς να εκφράζεται χωρίς να βλάψει τον άλλον.
Πώς αντιμετωπίζουμε την ζήλια!
- Αρχικά, θα πρέπει να ξεπεράσουμε την εικόνα της τέλειας και μονιασμένης οικογένειας.
- Αφιερώνουμε ξεχωριστό χρόνο σε όλα τα παιδιά της οικογένειας.
- Αποφεύγουμε τις συγκρίσεις μεταξύ των παιδιών.
- Προτείνουμε ακίνδυνους τρόπους εκτόνωσης.
- Δείχνουμε κατανόηση στα συναισθήματα που νιώθει το παιδί και του ζητάμε να τα κατονομάσει.
- Δεν αναθέτουμε ξαφνικά ευθύνες και τον ρόλο του μεγάλου στο πρωτότοκο παιδί.
- Το κάθε παιδί θα πρέπει να έχει τον χώρο του και τα προσωπικά του αντικείμενα προστατευμένα.
- Δεν απαιτούμε από το μεγαλύτερο παιδί να μοιραστεί τα πράγματα του. Του δίνουμε την επιλογή να τα χαρίσει αν εκείνο είναι έτοιμο να τα αποχωριστεί.
- Δεν κάνουμε τους δικαστές,θα πρέπει να ενισχύσουμε την ικανότητα τους να βρίσκουν μόνα τους λύση. Η διαμάχη των παιδιών συντηρείται με την ανάμειξη των γονέων. Επεμβαίνουμε μόνο στην περίπτωση που κινδυνεύει κάποιο μέλος.
- Μαθαίνουμε στα παιδιά ότι για να λυθεί μια διένεξη πρέπει να παρουσιάζουν την οπτική που έχουν και στη συνέχεια να προτείνουν λύσεις.
- Η οικογένεια θα πρέπει να έχει σαφή όρια και κανόνες στην καθημερινότητα και στη ρύθμιση της επικοινωνίας.
- Δεχόμαστε τη διαφορετικότητα των παιδιών.
Ζωή Δαμοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός (ΜΑ)
