Φωνολογική ενημερότητα και ανάγνωση

Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του μαθητή να αναλύει λέξεις σε φωνήματα (ήχους) και να κάνει κατάτμηση - σύνθεση φωνημάτων. Τα παιδιά αναπτύσσουν την πρώτη δεξιότητα σε ηλικία 3 ετών με την προφορά ομοιοκατάληκτων λέξεων σε τραγούδια και ποιήματα. Πληθώρα ερευνών έδειξε ότι παιδιά που δεν έχουν κατακτήσει τη φωνολογική επίγνωση στο επίπεδο των φωνημάτων, είναι αναμενόμενο να εκδηλώσουν δυσκολίες στην εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής (Πόρποδας,2002). Σύμφωνα με τον Goswami, όταν ένα παιδί είναι σε θέση να διακρίνει τα φωνήματα μιας λέξης, είναι πιο εύκολο να τη διαβάσει και να τη γράψει (2005).

Τρόποι εξάσκησης της φωνολογικής ενημερότητας

-          Ομοιοκατάληκτες λέξεις :

1)Φτιάχνουμε ομοιοκατάληκτα στιχάκια.

2)Ζητάμε απ’ το παιδί να βρει τις ομοιοκατάληκτες λέξεις από μια ιστορία/τραγούδι.

 π.χ. Μια αλεπού πονηρή

        Κάθεται και παρατηρεί

        Ένα κοτόπουλο να βρει!

-          Διακρίνω τις λέξεις μέσα στην πρόταση:

Γράφουμε μια πρόταση σε χαρτόνι και ζητάμε απ’ το παιδί να χωρίσει τις λέξεις και να τις κόψει με ψαλίδι.

Λέμε την πρόταση και χτυπάμε ένα παλαμάκι για κάθε λέξη.

-          Διάκριση θέσης συλλαβής:

Βάζουμε σε κουτάκια τις συλλαβές  και το παιδί βρίσκει και χρωματίζει τη συλλαβή που του ζητάμε.

-          Αφαίρεση συλλαβής:

Φτιάχνουμε ένα τρένο με βαγόνια (όσα είναι και οι συλλαβές), κάθε φορά αφαιρούμε ένα βαγόνι και ζητάμε απ’ το παιδί να πει τη λέξη χωρίς το βαγόνι που λείπει. Την άσκηση την κάνουμε αρχικά προφορικά και στη συνέχεια γραπτά.

-          Αναγνώριση κοινών φωνημάτων:

Ζητάμε απ’ το παιδί να βρει τον ίδιο ήχο σε διαφορετικές λέξεις

π.χ. παγωτό-πόλη-πέτρα (/p/)

-          Φωνημική σύνθεση:

Ζητάμε να βρει τη λέξη από φωνήματα

/m/, /e/, /l/, /i/  μέλι

-          Αντικατάσταση φωνημάτων:

Ζητάμε απ’ το παιδί να αντικαταστήσει κάποιο φώνημα της λέξης

π.χ. Στη λέξη πόδι βγάλε το /p/  και βάλε το /r/ , η λέξη που προκύπτει είναι ρόδι.

-          Απαλοιφή φωνήματος:

Ζητάμε απ’ το παιδί να βγάλει κάποιο φώνημα της λέξης

π.χ. Από τη λέξη τώρα βγάλε το /t/, η λέξη που προκύπτει είναι ώρα.

Σε περίπτωση που παρατηρήσετε δυσκολίες στην φωνολογική επίγνωση του παιδιού θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτείτε έναν ειδικό που θα εκτιμήσει εάν υπάρχει κάποια δυσκολία που χρήζει άμεσης παρέμβασης.

Βιβλιογραφία:

·         Πόρποδας Κ.Δ. (2002) « Η ανάγνωση ». Πάτρα.

·         Goswami U & Ziegler J.C. (2005), Acquisition Development Dyslexia and Skilled Reading Languages: A Psycholinguistic Grain Size Theory. American Psychological Across.

Ζωή Δαμοπούλου

Ειδική Παιδαγωγός